Giuseppe Goria
Le traduzioni diGiacinto Bozzi (Torino 1880 -1950)
Magistrato, compagno di Ginnasio di Giulio Segre che ne ha scritto il ricordo su “Ij Brandé”, n.83, 15 febbraio 1950.
A proposito della sua poesia e della sua traduzione di Dante, Segre scriveva: “Ij vers a l’han tentalo pì ‘d na vòlta e noi i l’oma lesù ant Ij Brandé ‘d còse fin-e, pien-e ‘d sentiment, riche d’oservassion; con na certa ingenuità nòstr amis a l’é lassasse tiré a traduve an piemontèis quàich cant ëd Dante, e, fin-a andova ch’as peul rivesse, ‘l tentativ a l’é riussì discretament bin”.
Da:
CANT XXI DL’INFERN
“Ij Brandé”, n. 16, 1 magg, 1947
Parèj, an parland d’àutr che i arpòrto nen,
Përchè a sarìo ‘d ricòrd fòra del cas,
Da ‘n pont a ‘n pont, soma rivà ‘n sël pien. (1)
E, stand lì an mes, i l’oma ficà ‘l nas
Ant cola bòlgia andoa a sgarisso ij mòrt
Ma nèira coma an boca al luv ravas.
A më smijava a Venessia, daré ‘l pòrt,
D’invern, quand beuj la pèis drinta ai caudron
Për rangé ij bastiment ‘d tute le sòrt,
E chi n’ampianta un neuv, chi a-j fà un tacon
‘Nt le còste a n’àutr, tut frust, tut ëd garela, (2)
Ch’a l’era forse mej vendlo al balon,
E, alé!, d’an sima an fond, dajla e martela,
Chi sambla ‘d rem, chi fa su ‘d còrde an mass
E chi a cus a dzorman biocie a la vela. (3)
Dcò lì l’istess; la pèis l’era un paciass
Che sensa feu, për un divin dissegn,
A brandava antacand tuti ij rivass.
Mi i vedìa mach le gògole fé ij segn
E gnente d’àutr, an mes tut col arbeuj,
E gonfié an su e calé an giù goregn.
Mentre i slumava fiss, fërtandme j’euj,
Ël Magister l’ha dame në strincon
Disendme: “Guardte an sà,gavte dj’ambreuj!”
Mi son virame antlor come un mincion
Che, volend vëdde andoa a dev nen guardé,
A bogia avanti e a smicia a l’arculon
Pien ‘d na pavan-a ch’a lo fa tramblé:
E i l’hai vist un diavlass nèir e scaros
con na furia dl’infern cor-ne daré.
(1) il colmo dell’arco descritto dal ponte
(2) di traverso, di sbieco
(3) scampoli di nessun valore
CANT XXX DL’INFERN
“Ij Brandé”, n. 7, 15 dicembre1946
(quasi certamente tradotto da Bozzi)
Mi l’hai ciamà : “ Chi son coj doi meschin,
ch’a fumo com d’invern le man bagnà,
a la toa drita strojassà davzin?”
“l’hai trovaje” – l’ha dit – “parèj cogià
quand son piovù dcò mi tacà sto pàira
e i chërdo che dij doi pì gnun bogg-rà.
Chila l’é cola fàussa ‘d Putifàira, (1)
E chiel l’é Sinon grech, fàuss com na spia:
Un spussa për la frev e l’àutra a fiàira”.
Ma l’òmo ch’a l’avìa daje s’na bija
‘d pijesse coj nòm, l’ha arfilaje un paton
sla pansa gonfia coma na vëssìa.
Costa, tapà ‘n sël dur, a l’ha fàit bon!
E mastro Adam a l’ha slongaje an pien
‘nt ël mes dla ghigna dcò un bel balordon,
disendje: “Bele che mi im bogia nen,
përchè im sento le gambe ambarassà,
pura co’l brass peuss dete lòn ch’at ven!”.
E l’àutr: “ Ti ‘t j’ere pa tant dës-ciolà
quand të mnavo a rustì, ma bin linger
quand it batìe ij sòld fàuss con dle massà!”.
…….
C.
(1) il traduttore usa la consuetudine piemontese di indicare le donne con il nome del consorte al femminile. Nel nostro caso la moglie di Putifarre è Putifaira.
